Baarle czyli belgijsko-holenderska zabawa w puzzle.

   By znaleźć się za granicą w wielu domach w holenderskim mieście Baarle Nassau i belgijskim Baarle Hertog, wystarczy czasem po prostu przejść z pokoju do kuchni. Granica państwowa od wieków płata tu bowiem ludziom figle, przebiegając przez środek mieszkania, czy sklepu.

   Za taki wyjątkowy w skali światowej status Baarle odpowiadają feudalne spory z XII wieku, w czasie których włodarze, dzieląc się ziemiami zwracali uwagę na ich żyzność, a nie na położenie geograficzne. Podzielić Baarle zgodnie z jakąkolwiek logiką próbowano w historii miasta kilka razy, miedzy innymi po ogłoszeniu niepodległości Belgii w 1830 roku, ale mieszkańcy zdążyli się już przyzwyczaić i czerpać zyski ze specjalnego statusu miasta, w  związku z czym gmatwanina granic przetrwała do dziś.

Baarle najczęściej określa się miastem- puzzle, bo aż 22 z 26 części belgijskiego Baarle Hertog  to enklawy położone na terytorium Holandii. I jakby tego było mało, na 7 belgijskich enklawach, leżą jeszcze eksklawy holenderskie.

   Granicami w Baarle nikt jednak się nie przejmuje. W przeciwnym razie życie w miasteczku powodowałoby nieustanny ból głowy, bo metalowe ćwieki i oznaczenia państwowe nie pokrywają się tu z przebiegiem dróg. Dlatego na tej samej ulicy często mieszczą się przynależące do Holandii, jak i do Belgii domy. Mieszkańcy Baarle z chęcią wykorzystują możliwość wyboru adresu do celów podatkowych. To, do jakiego państwa przynależy dom, zależy po której stronie granicy znajdują się jego główne drzwi wejściowe, które obywatele Baarle często przesuwają. Bill Seygers, mieszkaniec Baarle mówi mi, że kilka lat temu mieszkał w belgijskim domu, ale odkąd założył firmę jego księgowy poradził mu przeprowadzić się na holenderską stronę. Z takich podatkowych kombinacji podwójne władze miasta doskonale zdają sobie sprawę. Burmistrz belgijskiej strony,  Leo Van Tiburg z dumą mówi mi, że „60% obywateli Baarle mieszka w belgijskich domach”. Vincent Braam, jego  urzędujący kilkaset metrów dalej chwali się, że „wszystkie sklepy i cały biznes znajduje się w holenderskiej części miasta”. Po holenderskiej stronie leży również część belgijskiego urzędu miasta, a  w kilku domach i sklepach w Baarle granica państwa przebiega po środku drzwi wejściowych. „Ci spod 33, mówi mi mieszkanka Baarle, mają bardzo międzynarodowe stosunki” – wskazując na okna sypialni, które równo na dwie części dzieli granica państwowa. Połowę podatków w Belgii a polowę w Holandii ze swojego sklepu odprowadza Mieke, bo wzdłuż drzwi wejściowych przebiega belgijsko-holenderska granica. Chaos z fiskusem nie jest jednak jej największym zamartwieniem. Ponad 70-letnia sprzedawczyni żali się na częste utrudnienia w wzywaniu pogotowia. „Jak człowiek zemdleje to musi dokładnie wiedzieć po której stronie, belgijskiej czy holenderskiej upadł, bo jeśli zasłabł w Holandii to belgijski ambulans do niego nie przyjedzie”. Prawdziwymi omnibusami w Baarle muszą być również listonosze, bo część domów ma podwójne, holenderskie i belgijskie adresy. O to, kto ma prawo do gaszenia pożaru w holendersko-belgijskich domach często kłócą się też strażacy.

   Dla mówiących tym samym językiem (holenderskim) i żyjących w zgodzie belgijskich i holenderskich sąsiadów w Baarle granice jednak nie istnieją. I choć życie w miasteczku przypominającym puzzle stanowi często nie lada łamigłówkę, to jego mieszkańcy nie chcą tu niczego zmieniać, bo poza sporadycznym bólem głowy, poplątane granice zapewniają im również światową sławę.

                            




Baarle: Belgian-Dutch jigsaw puzzle town. 

   In the Belgian Baarle Hertog and Dutch Baarle Nassau, in order to go abroad, it is often enough to walk from the kitchen to the living room. For many centuries now, the state border in Baarle is simply playing around and avoiding any logical or administrative sense.

   This unique status of Baarle is a result of a number of complex medieval treaties and land swaps from XII century conducted according to the fertility of the land, rather than geographical sense. In the XIX century, after Belgium gained its independence, there were trails to regulate the borderlines but the citizens were happy and already profiting a lot from the complex town status. Therefore the bizarre border settlement has been maintained until now.

Baarle is best compared to a jigsaw puzzle because out of the 26 parts of the Belgian Barle Hertog, some 22 are the enclaves in the Nerherlands. And if this is was not complicated enough, there are 7 Dutch exclaves located within the Belgian islands.  

   However, inhabitants of Baarles don’t really care about the borders. Otherwise they would suffer from a constant headache, because iron pins and road signs indicating the borders, are not at all  in line with the streets. Hence, there are for example Dutch and Belgian houses located on the same street, that belongs sometimes to Netherlands and at another part to Belgium. Citizens of Baarle are well aware of all the advantages caused by the borderline mess and often change their addresses to pay less taxes in Netherlands or Belgium. According to the rules applied in the town, the house cut through by the state border, which is completely normal there, belongs to the country, where the main entrance doors are. So even if 2/3 of it is in Belgium, but you enter the building on the Dutch site, the house has to be registered in Netherlands. Entrance doors however can easily be replaced what is practiced by many inhabitants of Baarle. Bill Seygers tells me that he was living on a Belgian site for a few years, but since he started his business in town, his accountant advised him to move to a Dutch house. Municipal authorities know really well about he reasons of frequent door or houses swaps in Baarle. Mayor of Baarle Hertog  , Leo Van Tiburg proudly admits that “ 60% of citizens live on Belgian sites” .  Vincent Braam, his Dutch counterpart, rushes to clarify that “most of the shops and business is situated in the Dutch part of Baarle”.  In fact, even one site of Belgian Town Hall building is in Netherlands, as the borders continue to joke with administration and people. “The couple living in this house, under number 33 has a very international relation indeed, as the border cuts their bedroom exactly in half” – points out to me one Baarle resident. The borderline also cuts in half the shop of Mieke, but paying taxes in both countries because of that, is not the biggest worry for a 70 year old shop owner. She says:  “ The worst is when you lose your conscious, because before calling ambulance, you need to know in which country you actually fainted. Because if you lie on the floor in Belgium, the Dutch ambulance will not come to help you.” Postmen in Baarle have to be a geographical geniuses as many houses have both Dutch and Belgian addresses. Fire brigades also often quarrel, who should put the fire down in a Belgian-Dutch house.

   But for Belgian and Dutch neighbours,  who after all  speak the same language (Dutch), and live together in piece, the borders don’t exist. And despite the fact that there are times, when life in Baarle can resemble a jigsaw puzzle, they don’t want to change it, because the crazy borderlines make them unique and famous around the world.